درکتب طب سنتی با نام «چای خطائی» و عربی «شای» نام برده می شود.به فرانسوی در ختچه یا بوته آن را theier و به انگلیسیtea plant نامند.
گیاهی است از خانواده ternsnstroemiaceaeو Theaceae , camelliaceae نیز گویند نام علمی Camellia sinensis L. o .kutze آن و مترادف آنcamellia theifera از طرف گیاه شناسان مختلف نامگذاری شده است. برگهای جوان بوته چای که به فارسی چای نامند به فرانسوی the و به انگلیسیTea گفته می شود.

مشخصات

درختچه چای در حدود 5 هزار سال قبل در چین شناخته شده بوده و مصرف می شده ،امروزه در اغلب کشورها ی آسیا که برای چای اقلیم مناسبی باشند ،کاشته می شود.چای را در قرن سیزدهم میلادی برای اولین بار مارکوپولو سیاح ونیزی به اروپا وارد کرد و مدتها به علت گرانی و کمیاب بودن ان فقط مشوب لوکس طبقات بالای جامعه اوپا و درباریان بود است. از اوایل قرن هجدهم هلندی ها و انگلیسی ها از طریق کمپانی معروف هند ورود چای را به اروپا آغاز کردند. تا قبل از قرن حاظر در ایران چای کاشته نمی شد و از خارج واردمی گردید و دراوایل قرن حاضر تخم چای را کاشف السلطنه از چین به ایران آورد و در سواحل دریای خزر که دارای خاک غیر آهکی است و از نظر خاک و تا اندازهای درجه حرارت مناسب چای می باشد ةکاشته می شد یزرا چای مناطق سرد را تحمل نمی کند و در سالهایی که در شمال ایران در زمستان درجه حرارت خیلی پایین می آید ،رشد آن کمی متوقف می شود.
گیاه چای درختچه یا درخت کوچکی است که دارای برگهای همیشه سبز و ناخزان به رنگ سبز تیره مایل به سیاه است،ارتفاع آن تا 2 متر و در خاکها و مناطق خیلی مناسب تا 7 متر نیز می رسد.برگهای آن بیضی نوک تیز که با دمبرگ به ساقه چای متصل می شود.گلهای آن کوچک سفید اغلب منفرد است.از نطر آب و هوا درختچه چای مناطق خیلی گرم و مرطوب را دوست دارد و در مناطقی نزدیک به استوا مانند جاوه و سیلان که گرم و مرطوب است ،رشد چای بسیار خوب است.درجه حرارت کمتر از صفر درجه سانتی گراد را تحمل نمی کند و رشد آن متوقف می شود. محصول چای مربوط به مزارع چایکاری در ارتفاع کم و هم سطح دریا ،دارای کیفیت بالایینیست و چای با کیفیت عالی در ارتفاعات 2000-1500 متری این مناطق به دست می آید.
برای اینکه چیدن برگ چای به سهولت انجام گیرد با هرس کردن درختچه چای مانع از ان می شوند که ارتفاع آن از حد دسترسی خارج می شود.
به طور کلی در بازار سه نوع چای عرضه می شود:چای سیاه،چای سبز، و سرانجام چای تخته ای که به صورت تخته های شبیه آجر یا بسته های کوجک فشرده شده ویا قرص تهیه می شود. نوع اخیر چای را معمولا در چین و در روسیه از باقی مانده های چای سبز و چای سیاه در کارخانجات درست میکنند. چای سبز و چای سیاه هر دو از برگهای چای تهیه می شوند و فقط از نظر رنگ و نوع و روش تهیه باهم اختلاف دارند.
چای سبز که به سبب رنگ سبز برگش ،بهاین نام گفته می شود بیشتر چای سیاه محرک است و در چین ،ژاپن و آفریقای جنوبی ودر روسیه مستعمل است.
چای خیلی سریع بوها را به خود می گیرد و در نگهداری آن باید دقت شود که در نزدیکی و تماس با چیز های بودار نباشد به همین دلیل معمولا آن را در قوطی و ظرفها و جعبه های دو جداره بسته بندی میکنند.برای مصارف جاری نیز باید سعی کرد در قوطی های فلزی یا در شیشه که درب آن خیلی خوب بسته شود، نگهداری شود.

ترکیبات شیمیایی

از نظر ترکیبات شیمیایی ،کیفیت مخصوص چای به عناون یک نوشیدنی دلپذیر ،مربوط به کافئین یا تئین چند پولی فنول واسانس در آن است .در برگهای آن کاروتن ،رایبوفلاوین ،نیکوتی نیک اسید و پانتوتنیک اسید،اسکوربیک اسید،مالیک اسید ،اکسالیک اسید ،کمپفروک اسید و فلوئوراید وجود دارد.
برگهای تازه بهاره چای در حدود 014/0 درصد و برگهای تازه تابستانه چای در حدود 007/0 درصد اسانس دارد. وجود کزانتین و تئوفیلین وآدنین در برگ چای موجب آن می شود که در صورت اسراف در خوردن چای عوارضی به نام تئیسم ایجاد شود. دم کرده چای منبع غنی از فلوئوراید است.
[کی گل]معتقد است که تانن چای را باید به نام پولی فنول نامید.

خواص وکاربرد

دم کرده ای از برگهای چای و جوانه های ان تهیه می شود،مقوی معده [روا]،ضد تشنج و معرق [دراگن درف]،تقویت کننده اعصاب [اپهولف]،نرم کننده سینه و مدر [چیو]،آرامبخش [ایشی دویا]،کمک کننده به هاضمه و ضد اسهال خونی می باشد و محرک قلب و مغز است.طبق آنچه در pen ts kang Mu آمده است چای صاف کننده صدا ،درخشان کننده چشممی باشد.فعالیتهای مغری و فکری را کمک می کند و آن را تقویت می نماید و نفخ را از بین می برد و در جه حرارت بدن را تنضیم می کند.
دم کرده چای برای شست و شوی چشم به عنوان محلول ضد عقونی کننده قابض مفید است.
چای طبق نظر حکمای طب سنتی از نظر طبیعت گرم و خشک است و از نظر خواص ،مقوی روح و فکر است و معده و نیروی جنسی سرد مزاجان و منعظ است.بازکننده گرفتگی هاو انسداد و اعتدال دهنده اخلاط و رقیق کننده مواد غلیظه و معرق و مدر است .سردرد را تسکین می دهد و عطش کاذب را رفع می کند.صاف کننده خون و درخشان کننده رنگ چهره می باشد و برای خفقان و بیماری های قلب و انتصاب نفس (سخت نفس کشیدن و در مواردی که ناچار باید سر را بالا نگاهداشت و کمر را راست کردتا نفس راحت بیرون بیاید)ورفع غم ،یرقان،استسقا ،بواسیر و بند آمدن مکرر ادرار نافع است.دم کرده آن دبش و کمی تلخ که مورد پسند اکثر علاقه مندان به آن است.اگر بجوشانند تلخی و دبشی آن رفع می شود.بخصوص که با قند یا نبات خورده شود .به همین چهت اغلب چای را شیرین می خورند.خوردن چاش بسیار مضر است بخصوص در فصل گرما و برای گرم مزاجان و جوانان ،اگر بعد از طعام گرم خورده شود مفید است .خوردن چای بعد از طعام باعث سهولت هضم آن می شود.بهترین اصلاح کننده چای برای گرم مزاجان این است که با فوفل و شیرین بخورند ، ولی برای تقویت اصلاح کننده چای برای سرد مزاجان خوردن با مشک ،قرنفل ،بادیان ختائی و زنجبیل و دارچین و برای تقویت قوای جنسی با خصی الثعلب ،دارچین ،عنبر،نبات ،شیر و به طور کلی با انواع داروهایی که آثار مختلف آن را در جهتی که موردنظر است تقویت نماید ،توصیه می شود مثلا اگر با تربدو ترند و ریشه شیرین بیان و گل ختمی ویا پونه و سنای مکی بجوشانند و صاف کنند و کمی نمک طعام و شکر خام و روغن گل داخل آن کرده و تنقیه کنند،مسهل خوبی برای خارج ساختن فضول لزج سرد می باشد.
قهوه آن بسیار مقوی روح و نیروی جنسی می باشد و منعظ است.برای تهیه قهوه به این ترتیب عمل می شود :چای اعلا 2 گرم ،دارچین 2 گرم،خصی الثعب 2 گرم ،کبابه چینی 1 گرم بیختهو کوبیده و دم کنند و قدری عنبر در آن ریخته و آن قدر قند یا نبات بریزند که شیرین شود و بخورند.اگر 5 عدد قرنفل نیز در ان بریزند بهتر وموثر تر می شود.

نظری به تحقیقات علمی جدید در مورد خواص در مانی چای

ممکن است در بادی امر به نظر کمی نامعقول برسد که چای یعنی معمولی ترین نوشابه غیر الکلی بین المللی که فقط با ریختن شاید کمتر از یک گرم برگ آن در آب جوش به دست می آید،یک نوشایه ای با خواص درمانی متعددی باشد .ولی دانشمندان که چای را ازنظر بررسی خواص درمانی زیر زره بین تحقیق قرار داده اند در چلی سبز و سیاه که در چین و هند و سایر مناطق دنیا می باشد،خواص متعددی رمانی را یافته اند که شاید هیچ یک از آن خواص مورد توجه و شناخت مردم مصرف کننده نمی باشد.چای دارای موادشیمیایی متعددی است که ویروسها و باکتری ها را از بین می برند و فعالیت عوامل سرطانزا را خنثی می کنند و فشار خون و کلسترول زیاد را کاهش می دهند و رگهای خونی را حمایت می کنند و سر انجام نوشابه آرامبخش است و در دانش غذا درمانی از موضوع های بسیار جالب و مورد توجه است.

چای به عنوان ضد ویروس

چای شاید به سبب داشتن انواع تانن که به ان طعم مخصوصی را می دهد ،بدون تردید یک ضد باکتری و پد ویروس است.در 1940 دانشمندان آمریکایی کشف کرده اند که تانن یک نوع ویروس آنفلوانزا را منترل می نماید.دانشمندان اخیرا پس از تحقیقاتی اعلام نمودند که چای ه صورت مایع دم شده است و همچنین تانن چای ،ویروس تب خال را مهار میکند ولی فقط دم کرده آن فعالیت ویروس پولیو رامتوقف می سازد .در تحقیقاتی که در کانادا به عمل آمده مشاهده شده است که چای در لوله های آزمایش تعداد زیادی از انواع ویروس های بیماری زا را غیر فعال نموده است.
چای به عنوان یک مایع شست وشوی دهان و ضد کرم خوردگی و فساد دندان است.
چای در درجه اول به علت داشتن مقدار قابل ملاحظه ای تانن و فلوتوراید ،عامل ناسازگار نیرومندی با فساد و کرم خوردگی و پوسیدگی دندان است.طبق تحقیقاتی که دکتر شلبی کاشکت ،از محققان درجه اول مرکز تحقیقات دندان پزشکی فورسیت در بوستون به عمل آورده،چای از ایجاد حفره ،پوسیدگی در دندانها جلوگیر می نماید.بررسی های دانشمندان ژاپنی نیز نشان داده کودکانی که از انواع چای که دارای مقدار زیادی فلوئوراید است می نوشند خیلی کم به پوسیدگی و کرم خوردگی دندان دجار می شوند.ژاپنی ها اخیرا یک نوع خمیر دندان ساخته و به بازار عرضه کرده اند که پایه ساخت آن تانن می باشد طبق تحقیقلتی که روی جانوران آزمایشگاهی به عمل آمده است نیز وجود نیروی پد فساد دندان در چای مود تایید قرار گرفته است. ضمنا دم کرده چند نوع چای شامل دم کرده برگهای چای سبز چینی ودم کرده برگهای چای سیاه هندی و انواع دیگر آماده نموده اند که موشها به مدت 5 هفته آن چای ها را نوشیدند.د انتهای مدت آزمایش البته چند لکه روی دندان های موشها ظاهر شده بود ولی خیلی کمتر از موشهایی که دراین ایام از این چای ها نخورده بودند و فقط آب ساده خورده بودند.یکی از انواع چای به نام یونگ هایزن تعداد لکه های سیاه پوسیدگی را به نصف تقلیل داده بودند.
محققان مرکز تحقیقات فوریست در پژوهشهای خود دریافتند که بین چندین نوع مواد خوراکی موثر ضد پوسیدگی دندان شامل قهوه،عصاره میوه ها و... چای از همه موثرتر است.

چای به عنوان نوشابه ضد سرطان

دانشمندان هر سال از عمر پژوهشی آنها می گذرد بیشتر به ضد سرطان بودند چای معتقد می شوند.تحقیقات نشان می دهد همان انواع تاننهای موجود در چای که ویروسها و باکتری ها را از بین می برد ةمی توان پیشرفت انواعی از سرطان را نیز متوقف کرد در ژاپن که دانشمندان مرتبا با تلاشی قابل تحسین در صدد پیدا کردن ضد سرازانهای طبعی خوراکی هستند و تحقیقات دامنه داری انجام می دهند معتقدند که تا به حال چای یا به عبارت روشنتر چای سبز مقام اول را احزار نموده است.در سال 1985 عده ای از دانشمندان درجه اول موسسه ملی ژنتیک ژاپن سی گزارشی اعلام کردند که در چای سبز ژاپن یک نوه تازه تانن به نام اپی گالو- کاتچین-گالات وجود دارد که عوامل نیومند ضد موتاسیون سلولی را و درنتیجه از عوامل ضد سرطان است.بین صدها نوع گیاهی که دانشمندان ژاپنی در یک برنامه وسیع مطالعاتی به منظور یافتن بهترین و موثرتر گیاه ضد موتاسیون سلولیتحت بررسیقرار دادند ،چای سبز در آزمایشگاه نیرومند ترین اثر را داشته است.و قسمت بسیار جالب در این تحقیقات به طور کلی ژاپنی ها اعلام کردند چای سبز برای سرکوبس تومورهای سارکوما در موشها نیز موثر است و به علاوه اشخاصی که معمولا چای سبز می نوشند نرخ ابتلای به سرطان معده در آنها کمتر از سایر اشخاص است.
سارکوما سرطانی است که معمولا در ماهیچه ها،استخوانها و سایر نسوج ارتباطی ظاهر دیده می شود و ممکن است در استخوانها ،مثانه کلیه ،کبد ،ریه ها و طحال نیز دیده شود.
در پژوهشهای دیگری تایید شده که چای و قهوه هر دو تشکیل نینروزامین راحتی در انسان متوقف کرده اندودکتر استیچ تا انجا به خواص ضد سرطانی چای معتقد است که برای متوقف ساختن پیشرفت سرطان دهان در مورد اشخاصی که در مناطق مختلف دنیا توتون میجوند و یا اشخاصی که از انفیه به کار می برند،معمولا کپسولهای کاتچین که از برگهای چای استخراج شده باشد،به کار می برد.به علاوه تحقیقاتجدید علمی دیگری در ژاپن ،روسیه و هند نشان می دهد که چای ممکن است بدن انسان را از آْثار زیان آور تشعشعات در دراز مدت حفظ کند.

آثار چای در بیماری های قلبی و عروقی

دانشمندان روسی پس از اجرای طرحهای تحقیقاتی گسترده ای روی بیماران دریافته اند که چای بخصوص کاتچینهای موجود در چای آثار نیرومندی برای تاخیر انداختن پیشرفت تصلب شرایین و تقویت عروق مویین ورقیق کننده خون و کاهش دهنده فشار خون،در متابولیسم بدن انسان دارد.مثلا میخائیل بوکوچاوا در موسسه بیوشیمی باخ در مسکو گزارش می دهد که در بیماران روسی چای فشار خون بالارا کاهشش داده ،سردرد را برطرف می کند ،عروق خونی را تقویت نموده و از ایجاد لخته خون در گها جلوگیری می نماید ،او معتقد است که کاتچینهای چای از هر دارویی برای تقویت عروق موبین موثر تر است.تحقیقات دیگری نشانمی دهد آثار مفید چای رادر حمایت عروق قلبی تایید می نماید.در اواخر سالهای 1960 دانشمندان آزمایشگاه لارونس لیومور در دانشگاه کالیفرنیا درجه تصلب شرایین را در شریانهای اکلیلی قلب وشریانهای مغز در حدود 300 نفر از قفقازی ها که عادت به خوردن قهوه دارند و 100 نفر چینی که چای خور بوده اند طی 14 سال در بررسی جسد آنها اندازه گیری نمودند.نتیجه این است که:آنهایی که چای می خوردند فقط 3/2 آنهایی که قهوه می خورده اند آسیب عروقی و قلبی داشته اند و همچنین آنها که چای خورده اند3/1 آنهایی که قهوه خورده اند عروق مغزی آنها آسیب دیده است.سپس برای آزمایش به رژیم غذایی تعدادی از خرگوشان که به عنوان نوشابه چای خورده اند از همه کمتر به آئورت آنها آسیب وارد شده است،حتی از خرگوشهایی که آب ساده خورده اند نیز کمتر دچار ناراحتی و آسیب آئورت شده اند و به این ترتیب نشان داده شد که چای از حامیان آئورت است و از تشکیل آتروما (تشکیل پلاکهای انسداد عروقی)در آئورت جلوگیری می کند.اگر چای بی درنگ بعد از غذا های پر چربی خورده شود خیلی بهتر با تصلب شرایین مبارزه می کند.
تحقیقات ژاپنی ها در سالهای 1980 نشان می دهد که چای کلسترول و بری گلیسرید را در حیوانات و انسان که از غذاهای پر چربی استفاده می کنند کاهش می دهد و در این باره نظریه این است که تاننهای موجود در چای سبز میزان کلسترول را در سطح عادی نگه می دارد و در تحقیقات دیگری نشان داده شده است که تاننهای چای کبد را نیز محافظت می کند.

چای به عناون مسکن ملایم و کاهنده فشار خون

دانشمندا و محققان کالیفرنیا در 1984 گزارش نمودند چای سبز که کافئین آن گرفته شده باشد خاصیت مسکن ملایم در موش نشان داده است. طبق نظر دکتر جیمز هانری یکی از استادان روانپزشکی در دانشکده پزشکی لومالیندا،چای بدون کافئین تاثیری که روی اعصاب مرکزی و سیستم اعصاب و ترشحات غدد داخلی جانوران می گذارد به نظر می رسد که اثر مسکن وآرامبخش دارد.چای قطعا در کاهش فشار خون جانوران تاثیر دارد و به علاوه دیده شده است موشهایی که مرتبا چای خورده اند بیشتر عمر کرده ا ند دانشمندان فرانسوی نیز تایید کردهاند موشهایی که با دونوع خاص ترکیبات فلانوئید تغذیه می کنند فشار خون آنها محسوسا کاهش یافته است.محققان فرانسوی معتقدند که خاصیت بایوفلاوونوئیدها در مورد کاهش فشار خون احتمالا شبیه اقر داروهای بتابلوکر نظیر ایندرال است.
دانشمندان ژاپنی ماده ای از چای سبز و سیاه جدا کرده اند که قند خون را کاهش می دهد. دانشمندان ژاپنی درعین حال که خواص بسیار خوبی را برای چای عنوان نمودهاند معتقدند که هیچ یک از این خواص ناشی از یک ماده خاص در چای نیست ،بلکه تاثیر مجموعهای از انواع مواد شفا بخش در چای است که به طور توام و باهم در یک مجموعه این آثار را دارند.ژاپنی ها از چای 4 نوع مختلف کاتچین جداکرده اند که همه آنها ضد اکسید کننده ها هستند. ضد اکسید کننده ها به مقدار زیاد در برگ چای خشک و در چای دم کرده از برگ در هر دو وجود دارد.محققان و کارشناسان روسی و کانادایی نیز خاصیت ضد اکسید کننده بودن چای را تایید می کنند.

توصیه ها

چای سبز در تحقیقات مختلف از نظر خواص درمانی آثاری قوی تر از چای سیاه نشان داده است.مقدار انواع کاتچین در برگهای چای سبز دو برابر بیشتر از چای سیاه است.البته هر قدر چای پررنگ تر باشد خواص آن از این نظر بیشتر است.(البته باید به مضرات چای پر رنگ از سایر جهات نیز توجه داشت)
2-اگر به دلایل پزشکی خاصی کافئین برای شخصی مناسب نیست ممکن است از چای های بدون کافئین استفاده کندگرفتن کافئین از برگهای چای اثری در ظرفیت درمانی سایر ترکیبات شیمیایی ندارد.
3-همواره سعی شود چای داغ خورده نشود.دلایلی در دست است که خوردن چای خیلی داغ (نظیر هر نوع نوشابه داغ)ممکن است به مخاط گلو و نای آسیب برساند و منجر به سرطان شود.در یک تحقیق جدیدی که در هند انجام شده دیده شده است اشخاصی که زیاد چای می خورند بیشتر مستعد ابتلای سرطان نای هستند تا چند سال قبل دانشمندان تصور می کردند شاید چای عاملی در خود دارد که موجب سرطان نای می شود ولی حالا معتقدند که این ضرر چای مربوط به چای داغ خوردن است در ژاپن به مردم اخطار و اعلام می شود که از خوردن چای داغ پرهیز کنند.

مضرات احتمالی چای

1-چای دندانها را لک دار و سیاه می کند.
2-در چای ترکیباتی از جمله کافئین وجودارد که احتمال مبتلا شدن به بیماری ایجاد سیست در پستان را در برخی زنها آفزایش می دهد ،البته این موضوع هنوز کاملا و صد در صد تائید نشده است.مقدار کافئین موجود در برگهای چای زیاد است ولی در یک فنجان مایع چی دم شده ثلث یک فنجان کافئین وجود دارد.کافئین از محرکهای سیستم اعصاب مرکزی است.
3-چای ترشح اسید معدی را تحریک می کند ،بنابراین برای اشخاصی که زخم معده دارند توصیه نمی شود ولی آن را می توان با کمی شیر و شکر مخلوط کرد.ولی باید توجه کرد که شیر برخی از ترکیبت مفید چای نظیر تاننها را خنثی و بی آثر می کند.
4-افراط در خوردن چای ممکن است جذب آهن آلی از خوراکی های گیاهی را متعسر سازد و موجب کم خونی شود.بخصوص در مورد اطفال توصیه می شودکه زیاد چای نخورند تا مبادا موجب کم خونی آنها شود
5-افراط در خوردن چای یعنی در حدود 2 لیتر در روز ممکن است ایجاد یبوست نماید.
بحثی درباره رسم انگلیسی درمورد اضافه کردن شیر به چای
حداقل تا سال 1660میلادی چای در انگلستان یک نوشابه غریب خارجی زیان آور تلقی مشد و فقط در برخی ناراحتی ها به عنوان دارو مصرف می شد،ولی از زمانی که صاحب نظران پزشکی آن سامان اعلام کردند چای را می توان خورد مشروط بر اینکه کمی شیر به آن اضافه شود چای در انگلستان مرسوم شد.پروتئیشیر فعالیت تاننهای چای را مهار می کرده وزیانهای آن را از بین میبرد، وهنوز هم عده ای فکر می کنند که علت کمی سرطان نای در انگلستان در اثر عادت خوردن چای با شیر است.ولی تابه حال هیچ قراین علمی این نظریه را تایید ننموده است.اضافه کردن شیر به چای ممکن است برخی از آثار نافع چای را خنثی کند از جمله ممکن است آثار ضد سرطانی آن را که ناشی از وجود ترکیبات تانن می باشد از بین ببرد.شیر همچنین فعالیت فلوراید مفیدضد کرم خوردگی دندان موجود در چای را متوقف می کند .ولی فقط اگر شخصی مبتلا به اولسر باشد ممکن است اضافه کردن شیر به چای فکر خوبی باشد،زیرا شیر توانایی آثار تاننهای چای را که محرک افزایش ترشحات عصیر معده هستند خنثی می کند.
منبع:www.taamasrar.com